Güneş koruması denince akla genelde SPF gelir; ancak UVA ve UVB koruma ifadesi, cildinizin gerçekten neye karşı korunduğunu anlamanız için kritik öneme sahiptir. Cerisier olarak bu rehberde UVA/UVB ışınlarının farklarını, etiketlerdeki sembol ve puanlamaları, doğru ürün seçimini ve günlük kullanım ipuçlarını sade ve uygulanabilir bir dille anlatıyoruz.
UVA ve UVB: Fark Nedir?
| Özellik | UVA (320–400 nm) | UVB (280–320 nm) |
| Cilde Etkisi | Derine nüfuz eder; foto-yaşlanma, leke, kolajen kaybı | Yüzeyde etkilidir; kızarma/yanık, DNA hasarı |
| Gün–Mevsim | Yıl boyu, gün boyu neredeyse sabit | Öğle saatlerinde ve yazın zirve yapar |
| Camdan Geçiş | Camdan büyük ölçüde geçer | Camdan çoğunlukla geçmez |
| Ölçüm/Etiket | PPD/PA, kritik dalga boyu | SPF değeri |
| Korumada Odak | UVA ve UVB koruma birlikte “geniş spektrum” sağlar | UVA ve UVB koruma birlikte “geniş spektrum” sağlar |
Kısacası, UVB daha çok yanığı, UVA ise yaşlanma ve lekeyi tetikler. Sağlam bir güneş kremi, UVA ve UVB koruma sağlayan geniş spektrum (broad spectrum) ifadesini taşır.
SPF, PPD, PA ve “UVA Çemberi” Ne Anlatır?
- SPF (Sun Protection Factor): UVB’ye karşı korumayı ölçer. SPF 30 teoride UVB’ye bağlı kızarmayı ~%97, SPF 50 ise ~%98 azaltacak düzeydedir. SPF değeri yanık eşiğini geciktirme ve UVB filtreleme kapasitesiyle ilgilidir.
- PPD (Persistent Pigment Darkening): UVA korumasını ölçer. PPD 10, UVA’ya bağlı koyulaşmanın 10 kat gecikmesi anlamına gelir.
- Kritik Dalga Boyu (≥370 nm): Ürünün koruma eğrisinin UVA tarafında da uzandığını, yani “geniş spektrum” niteliklerini karşıladığını gösteren bir laboratuvar kriteridir.
PA Dereceleri (PA+, PA++, PA+++, PA++++): Asya kökenli bir işaretleme olup PPD aralıklarına dayanır. Kısaca:
- PA+ (PPD ≥2), PA++ (PPD ≥4)
- PA+++ (PPD ≥8), PA++++ (PPD ≥16). Günlük şehir hayatında PA+++ iyi bir eşiktir; yoğun dış mekân aktivitelerinde PA++++ tercih edilebilir.
Güneş kremi üzerindeki “UVA” yazılı çember, UVA korumasının SPF’in en az üçte biri kadar olduğunu gösterir (ör. SPF 50 ise UVA-PF ≥ 16,6). Bu işaret UVA ve UVB koruma dengesinin sağlandığına dair pratik bir güvencedir.
Hangi Filtreler UVA ve UVB’yi Engeller?
Güneş kremi filtreleri kabaca iki gruptur:
Mineral/İnorganik Filtreler:
- Çinko Oksit (Zinc Oxide): Geniş bant; güçlü UVA ve UVB koruma sağlar.
- Titanyum Dioksit (Titanium Dioxide): UVB ve kısmen UVA2’de etkilidir.
Organik/“Kimyasal” Filtreler:
- Avobenzone (UVA), Uvinul A Plus (UVA), Tinosorb S/M (geniş bant), Mexoryl SX/XL (UVA/UVB), Uvinul T 150 (UVB), Octocrylene (stabilizatör/UVB) kimyasal filtreler, güneş kremlerinde ince doku, iz bırakmama gibi özellikler sağlar.
Ambalajda “broad spectrum / geniş spektrum”, “◯UVA” işareti, PA dereceleri ve fotostabilite vurgusu, dengeli UVA ve UVB koruma için aradığınız ana sinyallerdir.
UVA ve UVB Koruma İçin Doğru Ürünü Nasıl Seçerim?
İhtiyacınızı, yaşam tarzınızı ve cilt tipinizi düşünün:
- Ofis/Şehir Yaşamı (Cam Arkası UVA): Hafif doku, PA+++ veya PA++++, ◯UVA işaretli, SPF 30–50. Makyaj altına uyumlu, beyaz iz bırakmayan ürünler pratik olur.
- Açık Hava/Yoğun Güneş: SPF 50, PA++++, suya/tere dayanıklılık (“water resistant 40/80 dk”), UVA ve UVB koruma dengesi. Outdoor günlerde stick/spray taşımak tazeleme için kolaylık sağlar.
- Hassas/Atopik Cilt: Mineral ağırlıklı formüller; parfümsüz, alkol içermeyen, UVA ve UVB koruma sağlayan dermokozmetik seçenekler.
- Yağlı/Akneye Eğilimli: “Non-comedogenic”, jel/fluide dokular; parlamayı kontrol eden mat bitişli ürünler.
- Kuru Cilt: Seramid, skualan, gliserin gibi nem destekli formüller; krem veya balm dokular.
Güneş Kremi Ne Kadar Sürülmeli? Doğru Miktar ve Sürme Tekniği
- Yüz + Boyun İçin: Klasik ölçü 2 mg/cm²’dir; pratikte “iki parmak kuralı” (işaret ve orta parmak boyunca birer şerit) iyi bir yaklaşımdır.
- Tüm Vücut İçin: Ortalama bir yetişkinde ~30 ml (bir shot bardağı).
- Zamanlama: Dışarı çıkmadan 20–30 dk önce sürmek (organik filtrelerde film oluşturmak için) avantaj sağlar; mineral filtrelerde etki anlı başlar.
- Teknik: Yüzü “bölgelere” ayırın (alın, yanaklar, burun, çene, boyun) ve eşit dağıtın; UVA ve UVB koruma için dudak çevresi, kulaklar, ense ve elleri unutmayın.
Güneş Kremi Rutini Örneği
Sabah
- Cilt temizliği ve nemlendirici.
- UVA ve UVB koruma sağlayan SPF 50/PA+++–++++ ürün (iki parmak kuralı).
- Gerekirse nemli bitişli makyaj.
Gün Boyu
- Cam kenarında çalışıyorsanız (UVA): öğle civarı tazeleme.
- Açık hava aktivitesi: 2 saatte bir tazeleme, şapka + gözlük + gölgelik.
Akşam
- Çift aşamalı temizlik (özellikle suya dayanıklı formüllerde).
- Onarım odaklı bakım (antioksidanlar, nem bariyeri destekleri).
Güneş Kremi Kullanırken Sık Yapılan Hatalar
- Sadece SPF’e bakmak: SPF UVB’yi ölçer; UVA ve UVB koruma için PA/PPD ve ◯UVA işaretini de kontrol edin.
- Az ürün kullanmak: Yetersiz miktar, teorik korumayı dramatik düşürür.
- Tazelemeyi atlamak: Ter, sürtünme, maske ve mendil kullanımında film tabakası bozulur.
- Beyaz izi azaltmak için kremi “yayıp silmek”: Mekanik silme korumayı inceltir; ince katmanlarla tamamlayın.
- Sadece yazın sürmek: UVA dört mevsim aktiftir; camdan geçer.
Etiket Okumayı Öğrenin: Hızlı Kontrol Listesi
- “Broad Spectrum / Geniş Spektrum” var mı?
- ◯UVA (Avrupa) veya PA derecesi (Asya) belirtilmiş mi?
- SPF 30–50 aralığında mı?
- Fotostabil bileşenler var mı (ör. Tinosorb S/M, Uvinul A Plus, Mexoryl ailesi vb.)?
- Cilt tipime uygun doku (jel/fluide/krem) ve non-comedogenic/parfümsüz seçenekler?
- Gerekliyse suya dayanıklılık ibaresi?
Bu mini liste, raf önünde UVA ve UVB koruma dengesini birkaç saniyede değerlendirmenizi kolaylaştırır.
Etkili Koruma = Doğru Ürün + Doğru Miktar + Tazeleme
Cilt sağlığınız için UVA ve UVB koruma dengesini gözeten, fotostabil ve cilt tipinize uygun bir güneş kremi seçin. Yeterli miktarda sürün, düzenli tazeleyin ve şapka–gözlük gibi fiziksel korumalarla destekleyin. Böylece yalnızca güneş yanığını değil, foto-yaşlanma ve leke riskini de anlamlı biçimde azaltmaya yardımcı olursunuz.
Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır; tıbbi tavsiye yerine geçmez. Özel durumlar (gebelik, dermatolojik tedaviler, duyarlılıklar) için uzman görüşü alınız.
Sık Sorulan Sorular
SPF 50 aldım, UVA için ayrıca bakmalı mıyım?
Evet. SPF UVB’yi ölçer. UVA ve UVB koruma için PA/PPD veya ◯UVA işaretini mutlaka kontrol edin.
Güneş kremi içinde PA++++ şart mı?
Şehir içi kullanımda PA+++ çoğu kişi için yeterlidir. Uzun süre açık havadaysanız PA++++ tercih edin; UVA ve UVB koruma dengeniz güçlenir.
Mineral mi, organik filtre mi daha iyi?
Her ikisi de etkilidir. Mineral filtreler hassas ciltte daha iyi tolere edilebilir, organik filtreler estetik kullanımda (beyaz iz bırakmama) avantaj sunabilir. Esas olan düzenli kullanım ve tazelemedir.
Çocuklar için güneş kremi içeriğinde ne olmalı?
Yüksek SPF, geniş spektrum, parfümsüz/mineral ağırlıklı, suya dayanıklı formüller; gölgelik ve şapka gibi fiziksel korumalarla birlikte kullanın.